Khẩu độ ống kính máy ảnh

01/02/2016, 09:17 AM

Theo cách giải thích của thuật ngữ chuyên ngành, khẩu độ là độ mở của ống kính máy ảnh, có tác dụng điều tiết lượng áng sáng vào cảm biến. Trong ống kính, khẩu độ được kí hiệu bằng chữ f. Kí hiệu này luôn đi kèm trong tên ống kính như một quy luật bất thành văn trong cách đặt tên.

Cấu tạo của khẩu độ ống kính gồm một nhóm các lá thép mỏng, từ thường thấy trong các bảng mô tả kĩ thuật là số lá khẩu. Các lá thép này hoạt động nhịp nhàng với nhau tạo nên hiện tượng đóng/mở của ống kính. Góc mở càng lớn ánh sáng vào càng nhiều, càng đóng lại ánh sáng vào sẽ rất hạn chế. Số lượng lá khẩu quyết định đến chất lượng và hình ảnh bokeh (số lá càng nhiều bokeh càng tròn và đẹp).

Mức độ đóng/mở của ống kính được phản ánh rất rõ qua giá trị chỉ số f. Giá trị này là tỉ lệ giữa tiêu cự của ống kính và đường kính tối đa của khẩu tại tiêu cự đó. Theo đó, độ mở của ống kính tỉ lệ nghịch với giá trị này. Có nghĩa khẩu mở càng rộng thì f càng nhỏ, khẩu càng đóng f càng cao. Ví dụ: tại f/2, ống kính sẽ có độ mở lớn hơn f/4 hay f/5.6. Có rất nhiều người hay quên nguyên tắc này, nhưng chỉ cầm nắm ‘keyword”: “tỉ lệ nghịch” là bạn sẽ không bao giờ quên.

Trong đó, chúng ta quan tâm đến hai giá trị đầu mút của khoảng này, đó là độ mở tối đa và độ đóng tối đa. Trong đó, khẩu mở tối đa là thông số mà bất cứ khi nào nhắc đến ống kính, người ta cũng đề cập đến. Lí do yếu tố này được quan tâm vì thông thường, người dùng không bao giờ mở khẩu tối đa mà hay giảm khẩu để giảm bớt các lỗi thị sai, quang sai. Ống kính nào có độ mở tối đa lớn, khi giảm khẩu chắc chắn sẽ thu được nhiều sáng hơn những ống kính có độ mở tối đa nhỏ hơn. Tại khẩu tối đa, bức hình sẽ sáng nhất nhưng các chi tiết không đảm bảo độ nét. Ngược lại, khẩu đóng càng nhỏ thì ảnh cành có độ sâu nhưng nó sẽ tối ảnh và bị nhiễu xạ ánh sáng, làm bức ảnh mềm đi. Hai giá trị giới hạn này trên lí thuyết rất tốt nhưng thực tế không nên đặt khẩu tại đó.

Các ống kính zoom, cao cấp thường có một khẩu độ không đổi, có nghĩa là độ mở tương đối vẫn giữ nguyên trong suốt dải zoom. Vì rất khó khăn để giữ cho khẩu độ tối đa tỷ lệ thuận với chiều dài tiêu cự nên yêu cầu các kĩ thuật và cách chế tạo phức tạp hơn nên những loại nay thường có giá thành cao hơn số còn lại.

Truy cập tin tức tại Binhminhdigital Vũng Tàu

Có thể bạn quan tâm: ISO trên máy ảnh kĩ thuật số

Trong nhiếp ảnh, ta hay nghe nói đến thuật ngữ “stop” hay “điểm dừng”. Những từ này thực chất là một và chỉ lượng ánh sáng có thể đi qua các lá khẩu trong một mức khẩu độ. Khi mở khẩu 1stop hay 1 EV có nghĩa là tăng gấp đôi lượng áng sáng và giảm 1 stop có nghĩa giảm một nửa lượng ánh sáng đi vào. Các bước khẩu độ được tính là 1 stop là: f/1.4, f/2, f/2.8, f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16, f/22 và f/32. Hiểu và nắm vững điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho bạn trong các tình huống chụp ảnh. Ví dụ: khi giữ nguyên tốc độ chụp, thì mở khẩu từ f/8 lên f/5.6 sẽ có tác dụng như đẩy ISO từ 100 lên 200, độ sáng 2 bức ảnh sẽ giống hệt nhau vì cùng tăng sáng lên 1 stop. Tương tự lúc giữ nguyên ISO, hiệu quả ánh sáng sẽ giống nhau khi mở khẩu từ f/8 lên f/5.6 hay giảm tốc độ chụp từ 1/125s xuống 1/60s.

Điểm dừng hạn chế tác dụng của quang sai. Nếu điểm dừng quá lớn, các hình ảnh sẽ bị méo mó. Nhưng hiện nay, nhiều ống kính có thiết kế hệ thống quang học phức tạp hơn có thể giảm thiểu những ảnh hưởng của quang sai, cho phép dừng lại lớn hơn đến 5 stop. Trong sự kết hợp với sự thay đổi của tốc độ màn trập, điểm dừng khẩu độ của ống kính nhiếp ảnh có thể được điều chỉnh để kiểm soát lượng ánh sáng đến cảm biến. Thông thường, một màn trập nhanh sẽ đòi hỏi một khẩu độ lớn hơn để đảm bảo đủ tiếp xúc với ánh sáng, và một màn trập chậm sẽ đòi hỏi một khẩu độ nhỏ hơn để tránh tiếp xúc sáng quá nhiều.