Các loại màn trập và sự hoạt động của chúng

19/08/2017, 01:02 AM

Lâu nay chúng ta chỉ quen với các loại máy ảnh DSLR với kiểu màn trập cơ học truyền thống. Tuy nhiên, thực tế thì có nhiều loại màn trập khác nhau và giữa chúng cũng có những cơ chế hoạt động khá là riêng biệt, dù mỗi loại đều có ưu và nhược điểm nhưng tựu chung việc tìm hiểu về các loại màn trập máy ảnh và sự hoạt động của chúng là những điều mà bạn nên biết để có thể khai thác tối đa sức mạnh của chiếc máy mà mình đang có.

Màn trập cơ học

Hay còn có một tên gọi khác là màn trập dạng lưỡi, được mở và đóng bằng hệ thống cơ khí của máy ảnh trong thời gian tùy theo người điều khiển. Các màn trập được thiết kế để mở và đóng cực kỳ nhanh để trung tâm của hình ảnh và các cạnh của nó không có sự khác biệt quá lớn về lượng ánh sáng thu vào. Bởi do thiết kế chuyên biệt, màn trập cơ học làm việc rất tốt khi đồng bộ với đèn flash, nhưng không thể hoạt động ở tốc độ nhanh như các loại màn trập điện tử.

Hầu như tất cả các máy ảnh SLR và DSLR hiện đại sử dụng màn trập dạng mặt phẳng. Tuy nhiên, nó có tới hai lớp chứ không chỉ một lớp. Lớp màn trập thứ hai sẽ có tác dụng đóng kín cảm biến máy ảnh khỏi ánh sáng sau khi lớp màn trập thứ nhất mở ra. Chúng hoạt động giống các lưỡi dao nên có tên gọi là màn trập lưỡi:

+ Đối với DSLR: Khi gương lật được bật lên, màn trập 1 mở ra phơi sáng cảm biến và màn trập hai lại “đuổi theo”màn trập 1 nhằm che cảm biến lại. Do đó, không có sự chênh lệch ánh sáng giữa các vùng trong cảm biến. Sau khi màn trập 2 đóng lại hoàn toàn thì gương lật hạ xuống.

+ Đối với Mirrorless: Do không có gương lật nên các cảm biến luôn trong quá trình bị phơi sáng. Khi bấm nút chụp, một màn trập thứ 1 sẽ đóng xuống để làm sạch cảm biến và sau đó sẽ kéo lên để phơi sáng cảm biến. Sau đó, thêm một màn trập thứ 2 sẽ đóng lên để kết thúc quá trình phơi sáng. Nó cũng tương tự như kiểu “đuổi bắt” của hai màn trập bên DSLR.

Kiểu thiết kế này cho phép cân bằng ánh sáng qua cảm biến để hỗ trợ độ phơi sáng cực cao. Nó còn cho phép màn trập có tốc độ cực nhanh, thường lên tới 1/8000s, có loại cá biệt lên tới 1/10000s. Nhưng những máy ảnh kiểu này thường có giá tương đối cao.

Có một rắc rối xảy ra ở đây đó chính là sự rung động do chính màn trập gây ra, khi nó hoạt động ở tốc độ quá cao có thể gây ra những rung động làm nhòe hình ảnh.

Màn trập điện tử

Màn trập điện tử sử dụng một trục lăn rất giống với màn trập cơ học: thay vì chụp cả bức ảnh cùng một lúc, nó "quét" cảm biến từ trên xuống dưới. Nếu bạn chụp một bức ảnh nào đó đang di chuyển nhanh, phần trên cùng và dưới cùng của cảm biến sẽ ghi lại những khoảnh khắc khác nhau, và kết quả là nó bị méo hoặc 'lệch'. Vấn đề này có thể được loại bỏ nếu màn trập điện tử trở nên nhanh như màn trập cơ học để quét toàn bộ khung hình.

Giống như hầu hết mọi thứ, màn trập đã được áp dụng công nghệ kỹ thuật số. Nhiều máy ảnh kỹ thuật số hiện đại hoạt động một không hoạt động với một màn trập điện tử mà chỉ đơn giản là dựa vào sự hoạt động của cảm biến kỹ thuật số dựa trên thời gian phơi sáng đã được lựa chọn. Bởi vì không có chức năng cơ học, tốc độ màn trập điện tử có thể cực kỳ nhanh. Một màn trập điện tử sẽ phơi sáng toàn bộ cảm biến và đóng lại ngay lập tức. Do đó, các màn trập điện tử có thể có tốc độ lên tới 1/32000s – cực nhanh.

Màn trập điện có nhiều ưu điểm so với màn trập cơ học:

- Nhanh hơn và đáng tin cậy cho độ sắc nét bởi vì không có bộ phận chuyển động.

- Nó hoàn toàn im lặng: nếu bạn đang chụp trong những tình huống mà tiếng ồn cửa chập có thể là một vấn đề, ví dụ như một số hình ảnh động vật hoang dã, nhà hát, đường phố và phóng sự, màn trập điện tử cho phép hoàn toàn không được chú ý.

- Nó loại bỏ nguy cơ mờ hình ảnh ở tốc độ màn trập chậm tạo ra bởi rung động của màn trập. Các rung động của gương lật không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra sự rung động. Trong nhiếp ảnh macro rõ ràng là có thể thấy sự mờ nét được tạo ra bởi các màn trập, trừ khi máy ảnh có một số cách để giải quyết là như màn trập điện tử.

- Tốc độ màn trập cực nhanh: trong khi hầu hết các màn trập cơ khí đều có mặt ở 1/8000, cửa chớp điện tử có thể vượt xa hơn.

- Màn trập điện tử của máy ảnh giúp cải thiện tuổi thọ pin vì không có màn chắn di chuyển.

- Trong các máy ảnh DSLR gương lật, nó cải thiện tốc độ lấy nét tự nhiên và theo dõi, bởi vì các cảm biến AF (đặt trực tiếp vào bộ cảm biến hình ảnh chính) luôn luôn được phơi sáng.

Màn trập lai

Để khắc phục hoàn toàn những nhược điểm của cả hai loại cũng như đem lại nhiều ưu điểm nhất cho người dùng, các máy ảnh kỹ thuật số ngày nay đa phần đều được kết hợp giữa hai loại màn trập để linh động trong nhiều trường hợp. Ví dụ như chiếc máy ảnh có thể đang chụp với màn trập cơ học, nhưng vẫn cho phép chuyển sang màn trập điện tử để chụp ở chế độ im lặng.

Màn trập lai sẽ cho phép bạn bắt đầu phơi sáng cảm biến bằng cách sử dụng màn trập điện tử, nhưng kết thúc của quá trình chụp ảnh sẽ là bằng màn trập cơ học. Nó có lợi thế là ít tiếng ồn hơn so với màn trập cơ khí, nó loại bỏ hầu hết các rung động trong quá trình vận hành và nó không có sử dụng con lăn trên cảm biến. Tuy nhiên, có một nhược điểm là nó vẫn yêu cầu sự hiện diện của một màn trập cơ khí vì vậy nó có những hạn chế nhất định.

Màn trập lá Leaf Shutter

Độc đáo vô cùng là kiểu màn trập không được tích hợp ngay trước cảm biến máy ảnh mà đó chính là màn trập nằm ở ống kính. Đây là những lá màn trập tương tự như các lá khẩu độ của ống kính và chúng hoạt động đóng mở ngay trong ống kính để phơi sáng cho cảm biến.

Khi bạn bấm chụp, các lá màn trập sẽ mở ra sau đó đóng lại tùy theo thời gian mà bạn thiết lập để lấy ảnh. Nếu so sánh thì chúng cũng không khác gì các lá khẩu ống kính khi quá trình mở ra và đóng lại cũng tương tự như khi bạn mở khẩu to hoặc đóng khẩu nhỏ lại. Các lá màn trập sẽ di chuyển từ nhiều hướng về một điểm trung tâm giống như hình minh họa bên dưới:

Trên thực tế, chúng ta khó bắt gặp các máy ảnh có kiểu hoạt động màn trập như thế này bởi nó thường chỉ xuất hiện ở các máy có định cảm biến khổ lớn như Medium Format, và được dùng trong những hoạt động nhiếp ảnh chuyên nghiệp cần có chất lượng cực cao cho từng tấm ảnh. Và thực sự cũng không có nhiều hãng sản xuất ra loại màn trập này,vì thế nên chúng không được phô biến trong các hoạt động nhiếp ảnh mà ta vẫn thường thấy hàng ngày.

Hiện tại, có vài máy ảnh DSLR và Mirrorless có khả năng sử dụng màn trập điện đầy đủ ngay cả đối với các bức ảnh tĩnh: Sony A7R Mark II hay Panasonic GH5 và nhiều hơn nữa. Tất cả các máy ảnh này có cảm biến CMOS với màn trập cuộn điện tử. Nếu bạn có một trong những chiếc máy ảnh này và bạn chụp chủ yếu là phong cảnh, macro, chân dung và các đối tượng di chuyển chậm hoặc hơi chậm, bạn có thể bật màn trập điện lên và tận hưởng ưu điểm của nó. Thay vào đó, nếu bạn chụp ảnh thể thao, động vật hoang dã và các chủ đề chuyển động nhanh khác, thì tốt nhất bạn nên tránh sử dụng màn trập điện tử, ít nhất cho đến khi các công nghệ mới hơn được hoàn thiện.

>>> Hiện Thế Giới Điện Máy Binh Minh Digital đang có chính sách mua trả góp máy ảnh chính hãng tại các chi nhánh Đà Nẵng, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Nha Trang và các chi nhánh khác trên toàn quốc.

Tin tức liên quan

Mẹo khắc phục một vài lỗi cơ bản trên máy ảnh Panasonic(13/12/2019)

Lời khuyên để chụp ảnh chân dung với tông màu da tự nhiên(29/11/2017)

Một vài lưu ý khi lựa chọn máy ảnh DSLR cho buổi chụp hình cưới(18/05/2019)

15 thể loại nhiếp ảnh bạn cần biết qua (phần II)(25/08/2017)

Cùng làm rõ các cơ chế đo sáng với đèn flash rời(2/08/2017)